In transitie

Terwijl we over een industrieel gravel tapijt rijden zoeven links en rechts de industriële relikwieën aan ons voorbij. De gebouwen zijn immens, de fabrieksterreinen eindeloos. We fietsen door het industriële hart van Europa. Alles begon hier tijdens de industriële revolutie met de delving van steenkool en de komst van enorme staalfabrieken. Het gebied groeide uit tot wat we nu kennen als het Ruhrgebied. Ook nu doemen de rookpluimen nog op links en rechts, maar de hoogtijdagen zijn voorbij. De herontwikkeling is in volle gang. We gaan op pad rond het ‘Landschaftspark Duisburg’, een prachtig geconserveerd stuk industriële historie.

De arbeiderswijk

De tocht die vandaag op het menu staat is niet je standaard mountainbikerit. Vandaag is de mountainbike simpelweg het perfecte stukje gereedschap om overal te kunnen rijden waar we maar willen. We vertrekken vanaf de parkeerplaats die opvallend druk is en rijden langs de voormalige fabrieken het veld in. We fietsen langs het Rhein-Herne kanaal, om over te steken richting de arbeiderswijk ‘Siedlung Eisenheim’ via een indrukwekkende stalen brug die beide oevers verbindt bij de stroomcentrale.

Even later komen we in de voormalige arbeiderskolonie, waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Een bewoner wast zijn auto, terwijl de roze driewieler van zijn dochter iets verderop staat. De kleine, van rode baksteen gebouwde huizen ogen verweerd. Een Duitse vlag, faal en vies, hangt aan de binnenkant van een schuur. Het mos op de daken, de algen op de muur, het afbladderende schilderwerk. De charmante huisjes staan er nog, de mensen wonen er nog, maar je ziet hier ook duidelijk dat er zware tijden zijn geweest. 

We rijden verder, dwars door de buitenwijken van Essen. Grijs, grauw en verweerd en tegelijkertijd kleurrijk. Verkleurde sloffen sigaretten prijken in een etalage naast de mondmaskers. Restaurants, cafés en pensions die je hier vindt zijn precies zoals je ze zou verwachten. En toch sijpelt ook hier langzaam maar zeker de moderne tijd door. De grauwe huizen maken plaats voor moderne, verzorgder ogende varianten en even later rijden we het herbestemde gebied van de Zeche Zollverein binnen.

Op naar de fabriek: Zeche Zollverein

Bijna uit het niets rijden we via de toegangspoort het terrein van de Zeche Zollverein op. Een immens terrein aan de rand van de stad Essen. Deze voormalig kolenmijn en cokesfabriek is in 1847 opgericht en groeide in de loop van de 19e en 20e eeuw uit tot een van de grootste en meest productieve kolenmijnen van Europa. Na de sluiting van de mijn in 1986 en de latere sluiting van de cokesfabriek in 1993, heeft het terrein van Zeche Zollverein een succesvolle transformatie ondergaan. In plaats van het complex af te breken, werd gekozen om het te behouden en een nieuwe bestemming te geven. Het resultaat is indrukwekkend. 

Het café waar we onze tussenstop hadden gepland zit tot de nok gevuld, des te meer tijd om de omgeving in je op te nemen. Spoorlijnen, fabrieken, ovens, installaties, vrijwel alles is bewaard gebleven. Aan de rand staat mijnapparatuur die nog tot het laatst werd gebruikt. De enorme omvang van deze fabriek laat zien op welke schaal er tot recent is geproduceerd. Even later rijden we door het aangelegen stadje verder. 

Trails, vieze schoenen en burgers

Het is tijd om te klimmen, op één van de vele heuvels van gruis dat uit de mijnen afkomstig is zich. We rijden de Schurenbachhalde op via de Brammen trail, een officiële route van 5 kilometer. De trail is fraai aangelegd en kronkelt eerst naar de top om vervolgens op een leuk flowlijntje dat lekkere mountainbike gevoel te kunnen ervaren. Onze banden knisperen er lekker op los, het geshapete kolengruis doet het prima. We steken vervolgens weer de rivier over, om nu via een wederom typerende arbeiderswijk, van de duidelijk hogere klasse, richting de volgende kunstmatige heuvel te rijden, de Halde Beckstrasse. Een niemendalletje met wat hierna de volgt: Halde Haniel. Gelegen naast de voormalige steenkoolfabriek Franz Haniel in Bottrop prijkt de heuvel met zijn 185 meter ver boven de rest uit. De hoogte symboliseert hiermee ook het belang van deze mijn voor de regio. Vandaag de dag is het een toeristische trekpleister waar ook mountainbikers aan hun trekken komen. De klim naar de top is een lange en afhankelijk van de route ook een steile onderneming. Onderweg herinneren ons talloze mijnrelikwieën ons aan het verleden.

Eenmaal boven aangekomen wacht ons een panoramisch zich over de regio. We spelen wat op de steenkolen gruis en duiken vervolgens omlaag. Er volgt een uitdagende trail naar beneden, met wat flinke dubbels, kleine jumps, wortelsecties, rockgardens en lekker bochtenwerk. Helaas komen we tijd te kort om ook de andere lijnen aan de noordzijde van de Halde uit te proberen. Maar we kunnen genoegen nemen met deze heerlijke afsluiting voordat we op weg gaan richting ons diner van de avond. Beschaafd als we zijn zetten we de schoenen voor de deur en bestellen dubbele burgers die de magen goed vullen.

Terug bij af

Met de lampjes op het stuur zetten we koers richting de auto’s. Op de autovrije fietspaden schiet de snelheid de hoogte in. Na 10 kilometer zijn we weer terug op het terrein van Landschaftspark Duisburg. De constructies van tientallen meters hoog en betonnen kolossen zijn overdag al imposant maar in de avond is het past echt magie. Het hele terrein is prachtig verlicht door kleurig LED licht. Overal klinkt muziek, lopen mensen met drankjes en zijn mensen de omgeving aan het verkennen. We kunnen er kort over zijn. Het conserveren van dit gebied is een enorme aanwinst. Het resultaat is imposant, interessant en erg geslaagd. De drukte hier laat het succes zien. Het Ruhrgebied is de weg naar morgen ingeslagen.

Het Rurgebied: Ontstaan en geschiedenis

Al in de middeleeuwen werd er steenkool gedolven in het Ruhrgebied, maar pas tijdens de industriële revolutie ontwikkelde het gebied zich midden 19e eeuw in rap tempo. De katalysatoren waren ijzererts en steenkool. De Rijn vormt daarnaast een ideale transportroute en in 1853 werd er een spoorlijn van Parijs naar Berlijn in gebruik genomen. De staal en machine fabrieken van Krupp draaiden overuren en produceerde enorme aantallen locomotieven, duizenden kilometers aan rails en grote aantallen wapens.

De oorlogsindustrie zorgde er ook voor dat het gebied in de Tweede Wereldoorlog grotendeels werd vernietigd. Tegelijkertijd speelde het gebied een grote rol in de uiteindelijke vorming van Europa. De geallieerden wilden niet een herhaling van hetgeen gebeurde na de Eerste Wereldoorlog en het Ruhrstatuut vormde de basis voor de herontwikkeling van het gebied. In 1952 ging dit over in de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. In 1956 werkten er ruim een half miljoen personen in het industriegebied, maar in de twee opeenvolgende jaren werden gedurende de kolencrisis 35 mijnen gesloten. In 1974 volgde de staalcrisis als gevolg van de enorm gestegen olieprijzen. 

In het Ruhrgebied ligt vandaag de dag zo’n 3300 hectare braak. Het land is bedekt met de restanten van tientallen jaren van zware industrie. Van kolengruis tot ertsslakken en vervuilde grond.  Inmiddels werd een deel van het gebied benoemend tot UNESCO Werelderfgoed gebied en werden delen geconserveerd. Het ‘Landschaftspark Duisburg-Nord’ is een indrukwekkende verzameling van fabrieken, ’s avonds sfeervol verlicht en vol met bezienswaardigheden en gelegenheid tot een hapje en drankje.

Praktische informatie

Parkeren

Parkeerplaats van Parkplatz Landschaftspark Duisburg Nord (Emscherstraße 71, 47137 Duisburg, Duitsland)

Tussenstops

• 28km - Café die Kokerei op het terrein van Zeche Zollverein
• 66km - Piwy’s Burger

Over ‘local & beyond’

In deze reeks verhalen gaan Nas-Raddine Touhami en Irmo Keizer op stap op de mountainbike met diverse gastrijders. We zoeken het dichtbij huis op zoek naar uitdaging en bovenal plezier. De routes zijn veelzijdig, vaak voorzien van een historisch tintje, maar vooral inspirerend.